Badania obserwacyjne: czym są i jak je przeprowadzić?

Badania obserwacyjne: czym są i jak je przeprowadzić?

Skoncentrowanie się na badaniach obserwacyjnych zawierających się w epidemiologii analitycznej jednocześnie kładzie się nacisk na badania przyczynowo – skutkowe. Badania analityczne pozwalają na wskazanie czynnika ryzyka, który rozumiany jest jako indywidualna cecha korespondująca ze stylem życia, narażeniem środowiskowym bądź też jest cechą wrodzoną, odziedziczoną.

Jak dzielą się badania?

W skład badań epidemiologicznych zalicza się badania opisowe i badania analityczne. W skład badań analitycznych wchodzą badania obserwacyjne analityczne, w których wyróżnia się badania:

• kohortowe;
• przekrojowe;
• kliniczno-kontrolne (retrospektywne);
• ekologiczne.

 

Czym są badania przekrojowe?

Jeśli chodzi o trzy pierwsze badania wymienione powyżej to zawsze dotyczą one zbierania danych indywidualnych, a następnie są one interpretowane jako dane grupowe. Do zalet badań przekrojowych zalicza się:

• łatwość oceny częstości zjawisk;
• niski koszt badania;
• szansę tworzenia hipotez badawczych.

Natomiast jako wady wskazuje się trudną ocenę narażenia, wykonanie badania z nieuwzględnieniem czasowości wydarzeń oraz brak szansy bezpośredniego pomiaru ryzyka względnego.

O badaniach kohortowych

Badania kohortowe umożliwiają dynamiczną obserwację w czasie, ocenę narażenie w okresie, który poprzedzał wystąpienie zdarzenia, wskazanie zapadalności, a także pomiar ryzyka względnego. Jako znaczące wady badania wyróżnia się:

• wysoki koszt przeprowadzenia badania;
• długi czas obserwacji;
• możliwość odejścia badanych.

Kilka słów o badaniach retrospektywnych

O badaniach kliniczno-kontrolnych jako typie badań obserwacyjnych można powiedzieć, że charakteryzuje je mały koszt badania, zaś same w sobie dotyczą etiologii rzadkich chorób. Dodatkowo wyróżnia je:

• małą liczbę badanych;
• dokładna diagnoza chorób;
• ograniczona informacja o narażeniu;
• niebezpieczeństwo zaistnienia błędu systematycznego;
• konieczność dokładnego doboru grupy referencyjnej.

Badanie trochę inne...

W badaniach ekologicznych uwzględnia się grupę, a nie jednostkę. W skutek czego pozyskane dane analizowane są na poziomie grupowym. Charakteryzuje ich nisko koszt oraz umożliwienie tworzenia hipotez badawczych. Natomiast w badaniu tym może nastąpić nadużycie w procesie interpretacji.

Skuteczność omówionych badań

Powyżej przedstawione badania obserwacyjne można sklasyfikować pod względem wartości dowodowej wyników. W takim aspekcie najmniej skuteczne okazują się być badania ekologiczne, następnie nieco lepiej prezentują się badania przekrojowe i kliniczno-kontrolne. Natomiast najlepiej wypadają badania kohortowe.

Autorzy opracowania: Bożena Wiesiołek (tekst), Przemysław Wołowiec (grafika)